Πώς το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε αποπραγματοποίηση και αποπροσωποποίηση
Όλοι ξέρουμε ότι το άγχος μπορεί να μας επηρεάσει αρνητικά, κάνοντάς μας να παίρνουμε κακές αποφάσεις ή να νιώθουμε σωματικά και ψυχικά εξαντλημένοι. Όμως, μπορεί να πάει και παραπέρα. Όταν το άγχος γίνει υπερβολικό, μπορεί να οδηγήσει σε κάποιες πολύ περίεργες και ανατρεπτικές καταστάσεις, όπως η αποπραγματοποίηση και η αποπροσωποποίηση.
Τι είναι η αποπραγματοποίηση;
Η αποπραγματοποίηση είναι όταν η αντίληψή μας για τον κόσμο γύρω μας αλλάζει και τα πάντα αρχίζουν να φαίνονται αλλόκοτα και εξωπραγματικά. Ο κόσμος μοιάζει να είναι «ψεύτικος», χωρίς συναισθηματικό βάθος, σαν να βλέπουμε την πραγματικότητα μέσα από μια θολή γυάλινη επιφάνεια. Έτσι, τα άτομα που βιώνουν αποπραγματοποίηση μπορεί να νιώθουν ότι τα πάντα γύρω τους είναι «μακρινά» ή «μη φυσικά». Αυτή η κατάσταση μπορεί να συμβεί λόγω έντονου άγχους, έλλειψης ύπνου ή ως παρενέργεια κάποιων φαρμάκων.
Η αποπραγματοποίηση συχνά συνοδεύεται και από την αποπροσωποποίηση, όπου το άτομο νιώθει ότι το ίδιο του το σώμα ή η προσωπικότητά του δεν είναι «πραγματικά». Παρόλο που οι δύο καταστάσεις μοιάζουν, φαίνεται ότι το καθένα από αυτά επηρεάζει διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου μας.
Πώς νιώθουν οι άνθρωποι που βιώνουν αποπραγματοποίηση;
Όταν κάποιος βιώνει αποπραγματοποίηση, συχνά αισθάνεται σαν να ζει σε έναν άλλο κόσμο. Όλα γύρω του φαίνονται σαν να είναι άδειες εικόνες ή σαν να βλέπει τα πράγματα από μια απόσταση. Ακόμα και τα αγαπημένα του πρόσωπα μπορεί να του φαίνονται πιο απομακρυσμένα, σαν να μην έχουν την ίδια συναισθηματική σύνδεση που είχαν πριν. Κάποιοι λένε ότι η καθημερινότητά τους μοιάζει με “ταινία” ή με “όνειρο”.
Μερικές φορές, αυτή η αποπραγματοποίηση μπορεί να κάνει το άτομο να παρατηρεί λεπτομέρειες του περιβάλλοντος που συνήθως δεν θα έδινε σημασία, ενώ τα μέρη που του φαίνονται οικεία, αρχίζουν να μοιάζουν σαν άγνωστα. Ανθρώπινα πρόσωπα, κοινές καταστάσεις ή ακόμα και αγαπημένες τοποθεσίες μπορεί να φαίνονται “ξένες” και ανατριχιαστικές.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η αποπραγματοποίηση συνήθως ξεκινά με αυξημένο άγχος και μπορεί να «ξυπνήσει» απότομα, συχνά μετά από μια κρίση πανικού. Όταν κάποιος βιώνει αυτή την αλλόκοτη αίσθηση, συνήθως νιώθει πολύ ανησυχία και αναρωτιέται τι του συμβαίνει. Είναι δύσκολο για τον ίδιο να πιστέψει ότι αυτή η περίεργη αίσθηση μπορεί να οφείλεται στο άγχος και συχνά αναπτύσσεται φόβος για μια σοβαρότερη ψυχική ή οργανική ασθένεια.
Είναι επικίνδυνο;
Η αποπραγματοποίηση μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτική, αλλά συνήθως δεν είναι επικίνδυνη. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί σε συνδυασμό με άλλες καταστάσεις, όπως η επιληψία, η ημικρανία, ή ακόμα και μετά από σοβαρούς τραυματισμούς. Επίσης, κάποιες ουσίες, όπως η κάνναβη, τα παραισθησιογόνα ή τα αντικαταθλιπτικά, μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα αποπραγματοποίησης. Ειδικά αν κάποιος προσπαθήσει να κόψει ξαφνικά το αλκοόλ ή κάποια φάρμακα (όπως οι βενζοδιαζεπίνες), μπορεί να αισθανθεί παρόμοια συμπτώματα.
Και η αποπροσωποποίηση;
Η αποπροσωποποίηση είναι λίγο διαφορετική, αλλά συχνά συνδέεται με την αποπραγματοποίηση. Όταν κάποιος βιώνει αποπροσωποποίηση, αισθάνεται σαν να μην είναι ο ίδιος άνθρωπος ή σαν να παρακολουθεί το σώμα του να κινείται χωρίς να έχει πραγματικό έλεγχο. Είναι σαν να ζει σε ένα όνειρο ή σε ταινία, όπου όλα μοιάζουν μη πραγματικά, αλλά χωρίς να χάνει τελείως την αίσθηση της πραγματικότητας.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αν και αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τρομακτικά, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να τα διαχειριστείς. Η καλύτερη προσέγγιση είναι η διαχείριση του άγχους ή/και της κατάθλιψης. Οι θεραπευτικές τεχνικές, η ψυχολογική υποστήριξη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η ιατρική παρέμβαση, μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα και στην αποκατάσταση της αίσθησης της πραγματικότητας.
